Artikulli tronditës i “The Guardian”: Evropa po thith ajër toksik, vendi fqinj i Shqipërisë më i rrezikuar

The Guardian zbulon se 98% e evropianëve thithin ajër të ndotur shumë të dëmshëm që lidhet me 400,000 vdekje në vit.

Evropa po përballet me një “krizë të rëndë të shëndetit publik”, me pothuajse të gjithë në të gjithë kontinentin që jetojnë në zona me nivele të rrezikshme të ndotjes së ajrit, këto janë gjetjet e një investigimi nga The Guardian.

Analiza e të dhënave të mbledhura duke përdorur metodologjinë e fundit që përfshin imazhe të detajuara satelitore dhe matje nga më shumë se 1,400 stacione monitorimi tokësore, zbuluan një pamje të tmerrshme të ajrit të ndotur, me 98% të njerëzve që jetojnë në zona me ndotje të grimcave të imta shumë të dëmshme që tejkalojnë shëndetin botëror.

Pothuajse dy të tretat jetojnë në zona ku cilësia e ajrit është më shumë se dyfishi i udhëzimeve të OBSH-së.

Vendi më i ndotur në Evropë është Maqedonia e Veriut. Pothuajse dy të tretat e njerëzve në të gjithë vendin jetojnë në zona me ndotje më shumë se katër herë nga udhëzimet e OBSH-së, ndërsa katër zona u zbuluan se kanë ndotje të ajrit pothuajse gjashtë herë më shumë se shifrat e lejuara, përfshirë kryeqytetin Shkupin.

Evropa Lindore është dukshëm më e ndotur se Evropa Perëndimore, përveç Italisë, ku më shumë se një e treta e atyre që jetojnë në luginën e lumit Po dhe zonat përreth në veri të vendit thithin ajër që është katër herë më i lartë se shifra e OBSH-s.

The Guardian punoi me ekspertë të ndotjes për të prodhuar një hartë interaktive që zbulonte zonat më të goditura në kontinent. Matjet i referohen PM2.5 që janë grimcat e vogla të ajrit të prodhuara kryesisht nga djegia e lëndëve fosile, disa prej të cilave mund të kalojnë përmes mushkërive dhe direkt në qarkullimin e gjakut, duke prekur pothuajse çdo organ në trup. 

Udhëzimet aktuale të OBSH-së thonë se përqendrimet mesatare vjetore të PM2.5 nuk duhet të kalojnë 5 mikrogramë për metër kub (µg/m ³ ). Analiza e re zbuloi se vetëm 2% e popullsisë së Evropës jeton në zona brenda këtij kufiri. Ekspertët thonë se ndotja PM2.5 shkakton rreth 400,000 vdekje në vit në të gjithë kontinentin.

“Kjo është një krizë e rëndë e shëndetit publik,” tha Roel Vermeulen, një profesor i epidemiologjisë mjedisore në Universitetin e Utrecht, i cili drejtoi ekipin e studiuesve në të gjithë kontinentin që përpiloi të dhënat. “Ajo që ne shohim mjaft qartë është se pothuajse të gjithë në Evropë po thithin ajër të pashëndetshëm.”

Të dhënat tregojnë gjithashtu:

Ekspertët thonë se duhen marrë masa urgjente. Ata tregojnë për një numër në rritje të provave që tregojnë se ndotja e ajrit prek pothuajse çdo organ në trup dhe është e lidhur me një gamë të madhe problemesh shëndetësore nga sëmundjet e zemrës dhe mushkërive te kanceri dhe diabeti, depresioni dhe sëmundjet mendore deri te uljet në lindje.

“Vendet që goditen më shumë janë gjithashtu vendet me të ardhurat mesatare më të ulëta, me disa përjashtime të dukshme – kjo ilustron shkallën e padrejtësisë mjedisore që po përjetojmë në BE. Pastrimi i ajrit veçanërisht në Evropën Lindore është urgjentisht i nevojshëm për të ofruar mundësi të barabarta për një jetë të shëndetshme në të gjithë Evropën”, shkruan The Guardian.

Të dhënat u përpiluan nga akademikë në Universitetin e Utrechtit në Holandë dhe Instituti Zviceran i Shëndetit Tropical dhe Publik si pjesë e projektit Expanse të financuar nga BE.