Rekomandimet e ODIHR për zgjedhjet në Shqipëri: Të dekriminalizohet shpifja dhe të mbështetet gazetaria e pavarur
Këto rekomandime, të përfshira në të gjithë tekstin, ofrohen me synimin për të përmirësuar sjelljen e zgjedhjeve në Shqipëri dhe për të mbështetur përpjekjet për t’i sjellë ato plotësisht në përputhje me angazhimet e OSBE-së dhe detyrime dhe standarde të tjera ndërkombëtare për zgjedhje demokratike. Këto rekomandime duhet të lexohen në lidhje me rekomandimet e mëparshme të ODIHR-it të cilat mbeten për t’u adresuar. ODIHR është e gatshme të ndihmojë autoritetet e Shqipërisë për të përmirësuar më tej procesin zgjedhor dhe për të adresuar rekomandimet e përfshira në këtë dhe raportet e mëparshme.
- REKOMANDIME PËRPARËSORE
- Organet e zbatimit të ligjit duhet të bëjnë të gjitha përpjekjet për të identifikuar dhe hetuar në mënyrë të pavarur të gjitha akuzat për shkelje zgjedhore, duke përfshirë blerjen e votave, presionin ndaj votuesve dhe keqpërdorimin e tyre burimet administrative, në mënyrë të plotë, në kohë dhe transparente. Votuesit duhet të jenë informuar sistematikisht për mekanizmat e aplikueshëm për raportimin e shkeljeve, duke përfshirë mbrojtjen për sinjalizuesit dhe masat mbrojtëse kundër pasojave.
- Autoritetet duhet të bëjnë përpjekje të sinqerta për të rritur ndërgjegjësimin për fenomenin e kahershëm të blerja e votave dhe rreziqet që paraqet për integritetin e zgjedhjeve. Denoncimi publik i praktikave të tilla. Koalicioni Together We Win apeloi rezultatet e zgjedhjeve, duke pretenduar se ata votues të regjistruar në votim qendra në burgun e Rrogozhinës nuk kishin të drejtë vote, duke sfiduar në këtë rast vlefshmërinë e listës së zgjedhësve dhe duke pretenduar shkelje në qendra të tjera votimi. Shih vendimin e KSHC nr. 174, datë 6 qershor. Sipas paragrafit 25 të Dokumentit të OSBE-së të Stambollit të vitit 1999, shtetet pjesëmarrëse të OSBE-së u angazhuan “Për të ndjekur menjëherë vlerësimin dhe rekomandimet zgjedhore të ODIHR-it”. Rekomandimet vlerësohen nga ODIHR si më poshtë: rekomandimi 18 nga raporti përfundimtar për vitin 2019 zgjedhjet (raporti përfundimtar 2019) dhe rekomandimet 6 dhe 8 nga raporti përfundimtar për zgjedhjet parlamentare të vitit 2021
(Raporti përfundimtar 2021) janë zbatuar plotësisht. Rekomandimet 5, 6, 8, 11 dhe 14 nga raporti përfundimtar 2019 dhe Rekomandimet 7 dhe 21 nga raporti përfundimtar i vitit 2021 janë zbatuar kryesisht. Rekomandimet 1-4, 7, 12, 13 15 dhe 20 nga raporti përfundimtar i vitit 2019 dhe rekomandimet 2, 3, 9, 10, 16, 19 dhe 23 nga raporti përfundimtar i vitit 2021 janë zbatuar pjesërisht. Shih gjithashtu bazën e të dhënave të rekomandimeve zgjedhore të ODIHR.
Zgjedhjet Vendore, 14 maj 2023
Raporti Përfundimtar i Misionit të Vëzhgimit të Zgjedhjeve të ODIHR para dhe gjatë fushatës nga palët kryesore të interesuara, duke përfshirë zyrtarët shtetërorë dhe drejtuesit e partive, mund shërbejnë si një pengesë e mundshme.
- Për të garantuar fshehtësinë e votës dhe për të parandaluar frikësimin e votuesve, votimin në grup dhe në emër të përfaqësuesit, autoritetet duhet të zbatojnë masa mbrojtëse procedurale efektive.
- Për të siguruar një kuadër zgjedhor gjithëpërfshirës dhe konsistent, të gjitha subjektet vendimmarrëse, duke përfshirë parlamentin, partitë e tij politike dhe palët e tjera të interesuara zgjedhore, duhet të angazhohen për të reforma zgjedhore kuptimplote dhe adresimi i të gjitha rekomandimeve të ODIHR-it.
- Dispozitat ligjore në lidhje me fushatën, përfshirë ato kundër keqpërdorimit të burimeve administrative, duhet të rishikohen për të hequr paqartësitë dhe për të siguruar një fushë loje të barabartë. Autoritetet, duke përfshirë administrata zgjedhore dhe organet e zbatimit të ligjit, duhet t’i trajtojnë të gjithë garuesit në zgjedhje në mënyrë të barabartë.
- Autoritetet duhet të sigurojnë zbatimin e duhur të Ligjit për të Drejtën e Informimit, të dekriminalizojë shpifjen dhe të mbështesë gazetarinë e pavarur.
- Në përputhje me rekomandimet e mëparshme të ODIHR-it dhe për të garantuar stabilitetin e zgjedhjeve administrimi, duhet të merret parasysh rishikimi i sistemit të emërimit të anëtarëve dhe sekretarët e administratës zgjedhore të nivelit të ulët. Duhet të merren masa për të përjashtuar zëvendësimet arbitrare të anëtarëve të administratës zgjedhore.
- Përdorimi nga media i materialit të prodhuar nga partitë apo autoritetet shtetërore në lajme dhe informacione programet duhet të shmangen ose të kufizohen në raste të jashtëzakonshme, veçanërisht gjatë zgjedhjeve fushatave. Sa herë që transmetohet, një material i tillë duhet të identifikohet qartë si përmbajtje e prodhuar nga garuesit politikë siç kërkohet me ligj. Sanksionet duhet të vendosen dhe të zbatohen për shkeljet lidhur me kërkesat e identifikimit.
- REKOMANDIME TË TJERA
Kuadri Ligjor
- Aktet nënligjore që rregullojnë procesin zgjedhor duhet të miratohen në kohën e duhur për të garantuar ligjshmëri siguri, përgatitje efektive dhe mirëkuptim publik. Administrata Zgjedhore
- Administrata zgjedhore, partitë politike dhe shoqëria civile duhet të përpiqen të përmirësojnë më tej votuesit programet arsimore, veçanërisht në rajone. Mund t’i kushtohet vëmendje iniciativave të përshtatjes për nevojat e pakicave kombëtare, veçanërisht romëve dhe egjiptianëve, dhe votuesve me aftësi të kufizuara.
- Për të rritur transparencën dhe për të rritur besimin e publikut, duhet të ndahen burime adekuate shumë paraprakisht për të siguruar përgatitje efektive dhe pu kuptimplotë