“The Guardian”: ‘Është si të kthehesh pas në kohë’ – një eko-turne nëpër mrekullitë e Shqipërisë

Me parqe kombëtare madhështore dhe një mënyrë tradicionale jetese, vendi ballkanik ofron një përvojë të paharrueshme për vizitorët e huaj, shkruan Teresa Machan në një artikull të botuar në të përditshmen britanike “The Guardian”.

Në kodrat mbi fshatin Tragjas në Vlorë, në jugperëndim të Shqipërisë, po vrapoja pas një fermeri të quajtur Sofo, me një gotë raki në njërën dorë dhe një petull trekëndore në tjetrën.

Muzgu po largohej dhe drita e ditës kishte filluar të dilte, ne ishim vonë dhe dhitë duhej të mjeleshin. Sofo dhe bashkeshortja e tij Dhurata po na prisnin për darkë në “restorantin” në fshat.

Ne ecëm deri në fermë nga rruga përmes barit me nyje, grykës dhe sherebelës së shfrenuar. Dhurata më ofron një petull të mbushur me djathë dhie të bërë në shtëpi (një pjatë tradicionale me brumë të skuqur) dhe unë nxitova pas Sofos.

Përpara se të uleshim për të shijuar pjatat me perime, mish dhe qofte të pjekura në skarë, duhej bërë mjelja. “Kjo është ajo që ndodh në Shqipëri.Vendasit duan t’ju japin gjëra gjatë gjithë kohës”, tha udhërrëfyesi ynë, Elton Caushi.

Është e vërtetë. Kudo që shkuam, dyert hapeshin dhe pasonin biseda dhe pije freskuese. Duke udhëtuar përreth takova alpinistë, udhëtarë në kampe, ​​një grup studentësh nga Universiteti i Bristolit që eksploronin me makinë dhe një çift britanik pensionist që po ecnin me biçikletë.

Të gjithë kishin veçse lëvdata për mikpritjen shqiptare. Unë erdha në Shqipëri me operatorin turistik “Intrepid”, për të përjetuar një udhëtim nëntë-ditor, të drejtuar në partneritet me “Meet” (Përvoja Mesdhetare e EkoTurizmit).

Vitet e fundit Shqipëria ka filluar të joshë adhuruesit e diellit në vendpushimet bregdetare duke përfshirë Sarandën, Himarën dhe Vlorën. Destinacioni ballkanik është një vend me bukuri natyrore mbresëlënëse dhe rëndësi ekologjike, siç zbuloi vizita jonë.

Itinerari i plotë përfshinte vizita në ujërat e kaltërta të liqenit të Komanit dhe lumit të qetë të Shalës, në veri të vendit, ideal për zhytje sublime.

Gjithashtu, një shëtitje jo të detyrueshme në Mollë në ultësirën e Alpeve Shqiptare, në kryeqytetin Tiranë dhe në plazhin turistik të Vlorës.

Udhëtimi ynë përfshiu një ndalesë në kompleksin e Kalasë së Beratit – në majë të kodrës – i cili i ka rrënjët që në antikitet; është po aq e bukur sa çdo ndërtesë tjetër që kam parë – që datojnë në shekullin e XIII. Qendra historike dhe dy kodikë të Beratit të zbuluar në kriptën e Muzeut të njohur Onufri mbrohen nga Unesco.

Kisha më e vjetër e qytetit, Trinia e Shenjtë, ka pamje panoramike mbi luginën e lumit Drin dhe masivin e Shpiragut me brazda. Ndërsa Liqeni i Shkodrës, i cili ndahet me Malin e Zi, është një nga rezervatet më të mëdha të shpendëve në Evropë.

Ne, gjithashtu vizituam një rezervat më pak të njohur por po aq të rëndësishëm në parkun kombëtar Divjakë-Karavasta, dy orë me makinë në jug të Tiranës.

I pasur me biodiversitet, parku ka identifikuar rreth 25 lloje gjitarësh, 29 lloje zvarranikësh (përfshirë breshkat e detit), 29 amfibësh dhe 230 lloje shpendësh. Qendra e saj e rehabilitimit të shpendëve, e vetmja në Shqipëri, ka trajtuar pelikanë, shqiponja, kukuvajka, zuzar dhe lejlek.

Ekosistemi i lagunës së Karavastasë, brenda parkut, është shtëpia e pelikanit dalmat nën kërcënim – një nga zogjtë më të mëdhenj të ujërave të ëmbla në botë – dhe një strehë për speciet shtegtare.

Ne kaluam dy ditë duke eksploruar grykëderdhjet dhe shtigjet e tij me varkë dhe biçikletë, duke kaluar natën në hotelin e vogël me tre yje Hotel Pelikan, buzë parkut.

Ne shijuam pamjen e ligatinave dhe zogjve nga maja e një kulle shikimi prej druri gjatë një drekë pikniku. Rrugës për atje, Eltoni porositi në një shtëpi fshati lakror (një byrek popullor shqiptar) dhe dhallë.

Eltoni hapi një qilim dhe ne u ulëm në rrezet e diellit duke ngrënë pite të mbushura me qepë dhe domate. Më pas, një shkëlqim flamingosh më të mëdhenj u shfaq përpara syve tanë.

Në qendrën e rehabilitimit, rojtari në detyrë, Ervin Allushi, na tregon se grupi i parë i adhuruesve britanikë të zogjve e kishin vizituar zonën në vitin 2016. Numri i pelikanit dalmat është rritur nga 27 fole në 2014 në 85 në 2020.

Ne morëm një varkë të vogëlpër të dalluar jetën e shpendëve, duke ndalur për të parë me dylbi ishullin me rërë – ku pelikanët kishin folenë.

Të nesërmen në mëngjes ecëm me biçikletë në një shëtitore nëpër një pyll me pisha për në fshatin Babunjë, ku Eva dhe Adriatiku na mirëpritën në shtëpinë e tyre.

Adriatiku, një punues druri dhe gurgdhendës, na tregoi punëtorinë e tij dhe ne shijuam një kafe turke ndërsa shihnim sesi ai punonte gurin. Për drekë na shërbyen pilaf me pulë, patëllxhan të mbushur dhe supë me mish rose.

Zhytja jonë në natyrë, veçanërisht në parkun kombëtar, ka qenë një pikë kryesore; njohuritë tona mbi thjeshtësinë rurale ishte një bonus i papritur.

Në fermën e Sofos dhe Dhuratës, ku djathi piqej në lëkurë dhie, gjellët gatuheshin mbi thëngjill dhe flakë dhe fermerët fqinjë i binin fyellit, mu duk sikur isha kthyer pas në kohë.

“Jo vetëm për shkak të punës për të mbrojtur Lagunën e Karavastasë, por ekziston një veçanti dhe një tipar që është vështirë të gjendet në Evropë tani – mënyra tradicionale për të bërë gjërat dhe artizanë që i ofrojnë një kuptim vendit”, tha Arnau Teixidor nga kompania “Meet” lidhur me Shqipërinë. Pas pesë ditësh në vend, e kuptova saktësisht se çfarë donte të thoshte Teixidor.