Ndotja nga drita/ Si ndikon ndriçimi artificial gjatë natës në shëndetin e njerëzve, kafshëve dhe bimëve?
Ndotja nga drita është një problem i njohur: efektet e ndriçimit artificial në qytetet tona gjatë natës në shëndetin e njerëzve, kafshëve dhe bimëve janë studiuar prej vitesh. Tani një studim i botuar në Frontiers in Plant Science ka zbuluar një mënyrë të re në të cilën dritat e rrugëve prishin ekuilibrin natyror: ato ngurtësojnë gjethet e pemëve dhe kështu i bëjnë ato më pak tërheqëse për insektet që ushqehen me to. “Gjethet e pemëve në shumicën e ekosistemeve urbane dëmtohen pak nga insektet: ne donim të dinim pse,” shpjegon Shuang Zhang, autori kryesor i studimit.
Dyshimi i ekspertëve ishte se bimët e ekspozuara ndaj niveleve të larta të dritës artificiale ishin më të përqendruara në mbrojtjen e tyre sesa në rritje: për të provuar këtë teori ata mblodhën pothuajse 5500 gjethe në Pekin që i përkisnin dy llojeve të ndryshme të zakonshme: akacieja japoneze dhe hiri. Nëse bimët do t’i kishin kushtuar më shumë burime rritjes, gjethet do të kishin qenë më të mëdha, nëse do të kishin qenë të zënë duke mbrojtur veten, do të ishin më të vështira dhe me nivele më të larta të substancave kimike si taninet.
Për të dyja speciet, ekspozimi më i madh ndaj dritës artificiale lidhej me forcimin e gjetheve: sa më të forta të jenë gjethet, aq më pak shenja të kalimit të insekteve. Sa më intensiv të ishte ndriçimi artificial, aq më shpesh gjethet nuk dëmtoheshin nga barngrënësit.
“Mekanizmi nuk është ende plotësisht i qartë: është e mundur që pemët e ekspozuara ndaj dritës artificiale të zgjasin kohëzgjatjen e fotosintezës, ose që gjethet të përdorin një sasi më të madhe burimesh për të prodhuar substanca strukturore, të tilla si fibra, të cilat i bëjnë ato më të vështira”, shpjegon Zhang.
Forcimi i gjetheve gjeneron një reaksion zinxhir ku insektet barngrënëse zvogëlohen, nga ana tjetër zvogëlojnë numrin e insekteve grabitqare, zogjve që ushqehen me insekte etj. Problemi i rënies së insekteve është i njohur prej disa kohësh dhe është një çështje komplekse.
Është e mundur që ka faktorë të tjerë që kontribuojnë në rënien e insekteve barngrënëse, siç është fakti që drita i bën ata më të dukshëm për grabitqarët. Për këtë arsye, dhe për faktin se studimi përfshinte vetëm një qytet dhe dy lloje pemësh, duhet të kryhen kërkime të mëtejshme dhe më të thelluara.
