Mision arkeologjik shqiptaro-francez në Parkun Arkeologjik të Apolonisë

Misioni arkeologjik shqiptaro-francez po zhvillon aktivitetin e tij në Parkun Arkeologjik të Apolonisë përgjatë muajit gusht.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja bëri të ditur se aktiviteti kryesor është përqendruar në studimin e materialit arkeologjik dhe të disa prej monumenteve të qytetit, siç janë fortifikimi dhe portat hyrëse si dhe “termat” e periudhës romake.

Ai theksoi se përdorimi i metodave multidisiplinore si survejimet gjeofizike, rilevimet topografike, si dhe fotogfametritë dhe ortofotot e realizuara pothuajse në të gjithë sipërfaqen e qytetit, kanë nxjerrë në dritë urbanizmin e plotë të Apolonisë së Ilirisë.

Ky projekt jetëgjatë i Institutit të Arkeologjisë dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme Franceze dhe Shkollave franceze të Athinës (EfA) dhe Romës (EfR), me miratimin e IKTK – MEKI, është kontribuesi kryesor i njohjes së jetës mijëravjeçare të Apolonisë.

Apolonia – Kur historia flet

Rrënojat e qytetit antik Illyiran të Apolonisë qëndrojnë në një kodër rreth 12 km në perëndim të qytetit të Fierit. Teksa një pjesë e madhe e rrënojave mbetet e varrosur nën tokë, ajo që është gërmuar brenda 4 km e mureve të qytetit është poezi e pastër.

Pikat kryesore përfshijnë teatrin dhe shtyllat elegante të fasadës së restauruar të qendrës administrative të qytetit të shekullit të II-të pas Krishtit.

Pak të huaj e vizitojnë, por Apollonia është e pëlqyer nga vendasit për piknikët e pasditeve.

E vendosur në kodra midis ullishtave, me pamje mbresëlënëse përreth, Apolonia (emëruar pas perëndisë Apolloni) u themelua nga Grekët nga Korinti dhe Korfuzi në 588 para Krishtit. Ajo shpejt u shndërrua në një qytet-shtet i rëndësishëm, i cili bëri monedhën e vet dhe përfitoi nga një tregti e fuqishme skllevërish.

Nën Romakët (nga 229 pes), qyteti u bë një qendër e madhe kulturore me një shkollë të famshme filozofie.

Julius Caesar e shpërbleu Apoloninë me titullin ‘qytet i lirë’ për mbështetjen e tij kundër Gnaeus Pompeius Magnus (Pompeu i Madh) gjatë luftës civile në shekullin I para Krishtit. Ai dërgoi nipin e tij Oktavius, Perandorin e ardhshëm August, për të përfunduar studimet këtu.

Pas një serie katastrofash ushtarake dhe natyrore (përfshirë një tërmet në shekullin e III-të pas Krishtit që e ktheu lumin në një moçal malarik), popullsia u zhvendos drejt jugut në Vlorën e sotme, dhe nga shekulli V pas Krishtit vetëm një fshat i vogël me të vetin peshkopi mbeti në Apolloni.

Teksa përfundimisht një nga vendet më të rëndësishme antike të Shqipërisë, rrënojat kanë përshkrime mjaft minimale dhe mund të jenë mjaft të vështira për t’u bashkuar. Megjithëse kompleksi në vend i Muzeut Apolonia është i shkëlqyeshëm dhe bën shumë për të kompensuar mungesën e kontekstit në sitin arkeologjik.

Brenda kompleksit muzeal është manastiri bizantin dhe kisha e Shën Marisë, e cila ka gargojle në shtyllat e jashtme dhe, brenda, disa afreske të murit të venitura dhe mozaikë mbresëlënës të dyshemesë romake.

Pak njerëz mundohen të shohin pjesën më të madhe të faqes përtej muzeut, teatrit dhe qendrës administrative. Por tifozët arkeologjikë ose ata me një ndjenjë romance për vende të tilla do të kënaqen duke parë rreth pjesës tjetër të sitit dhe duke u përpjekur të bashkojnë skicën e qytetit nga disa mure të mbetura.

Ju gjithashtu mund të jeni në gjendje të shihni Shtëpinë e Mozaikëve të shekullit të III-të para Krishtit, edhe pse ato shpesh janë të mbuluara me rërë për t’u mbrojtur nga elementet.

Apolonia vizitohet më së miri në një udhëtim ditor nga Tirana ose Berati, ose si një ndalesë teksa udhëtoni në rrugën kryesore për në jug të Shqipërisë. Ju medoemos duhet të kaloni nëpër Fier për të arritur në rrugën bregdetare.