Shkencëtarët janë të sigurt se kanë gjetur një portë drejt dimensionit të pestë
Ndërsa “dimensioni shtesë i shtrembëruar” (WED) është një element karakteristik i një modeli të njohur të fizikës i prezantuar për herë të parë në vitin 1999, ky kërkim, i publikuar në The European Physical Journal C, është i pari që përdor këtë teori në mënyrë të bashkërenduar për të shpjeguar problemin e gjatë të materies së errët brenda fizikës së grimcave.
Njohuria jonë për universin fizik mbështetet në idenë e materies së errët, e cila përbën pjesën më të madhe të materies në univers.
Materia e errët është një lloj “zëvendësuesi” që ndihmon shkencëtarët të shpjegojnë se si funksionon graviteti, pasi shumë struktura në univers do të shpërbëheshin pa këtë “faktor të panjohur”.
Megjithatë, materia e errët nuk ndërvepron me grimcat që ne i shohim dhe ndiejmë, çka nënkupton se ajo duhet të ketë veti të tjera të veçanta.
“Në modelin standard të fizikës ende ka disa pyetje që mbeten pa përgjigje,” shpjegojnë shkencëtarët nga Spanja dhe Gjermania në studimin e tyre:
“Një nga shembujt më të rëndësishëm është i ashtuquajturi problemi i hierarkisë, pse grimca Higgs është shumë më e lehtë sesa shkalla karakteristike e gravitetit.
Modeli standard nuk arrin të përfshijë disa fenomene të vëzhguara, dhe një nga shembujt më goditës është ekzistenca e materies së errët.”
Studimi përpiqet të shpjegojë praninë e materies së errët duke përdorur modelin WED.
Shkencëtarët studiuan masat e fermioneve, për të cilat besojnë se mund të transmetohen në dimensionin e pestë përmes portave, duke krijuar mbetje të materies së errët dhe “materie të errët fermionike” brenda këtij dimensioni.
A mund të shpjegojnë fermionet që udhëtojnë në dimensionin e pestë të paktën një pjesë të materies së errët që shkencëtarët nuk kanë arritur ta vëzhgojnë deri tani?
“E dimë se në modelin standard nuk ka asnjë kandidat të vlefshëm për materien e errët,” thonë shkencëtarët, “kështu që vetëm ky fakt tregon se ka nevojë për fizikë të re.”
Në thelb, një formulë matematikore krijon masa fermionesh që shfaqen në një hapësirë të shtrembëruar pesëdimensionale. Ky “sektor i errët” është një mënyrë e mundshme për të shpjeguar sasinë gjigante të materies së errët që deri më tani ka shmangur çdo matje tradicionale të fizikës standarde.
Fermionet e kaluara përmes një porte drejt këtij dimensioni të pestë të shtrembëruar mund të sillen si materie e errët.
Po si do ta vëzhgonim këtë lloj materieje të errët për ta vërtetuar? Deri tani, kjo është pengesa për shumë teori të ndryshme të materies së errët.
Por, gjithçka që do të duhej për të identifikuar materien e errët fermionike në një dimension të pestë të shtrembëruar do të ishte një lloj i duhur detektori për valët gravitacionale, pajisje që po bëhen gjithnjë e më të zakonshme në mbarë botën.
Në të vërtetë, përgjigjja ndaj enigmës së materies së errët mund të jetë shumë afër.
